Yaşlılarımızın Hastalığını İhmal Etmeyelim!

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Geriatri Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Sibel Akın, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yaşlı nüfus oranında hızlı bir artış yaşandığına dikkat çekerken, 2023 yılında Türkiye nüfusunun yüzde 10,2’sinin yaşlılardan oluşmasının beklendiğini kaydetti. Yaşlanan Türkiye’de yaşlı hastaları tanıyan, her semptomu yaşlılığın doğal bir sonucuymuş gibi algılamayan geriatri uzmanlarına sayısının artmasına ihtiyaç olduğuna vurgu yapan Yrd. Doç. Dr. Akın, “Türkiye’de 6 milyon yaşlı için 60 geriatri uzmanı bulunmaktadır. Bu da 100 bin yaşlıya bir geriatri uzmanı demek. Dünya ortalamasına göre bu oran oldukça az” dedi.

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Geriatri Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Sibel Akın, yaptığı açıklamada, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Gevher Nesibe Hastanesi’nde faaliyetini sürdüren geriatri polikliniğiyle ilgili bilgiler verdi.

Dünya Sağlık Örgütü’nün, yaşlılığı, “çevresel faktörlere uyum sağlayabilme yeteneğinin azalması” olarak tanımladığını ifade eden Yrd. Doç. Dr. Akın, demografik anlamda yaşlılık sınırının 65 yaş, 65-74 yaş arasının erken yaşlılık, 75-84 yaş arasının yaşlılık, 85 yaş üzeri ise ileri yaşlılık olarak nitelendirildiğini söyledi. Yrd. Doç. Dr, Akın, “Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfus oranı hızla artmaktadır. Yaşlı nüfus oranı 2013 yılında %7,7 iken, nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında bu oranın %10,2 olması beklenilmektedir. Doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 76,3 yıl; erkeklerde 73,7 yıl ve kadınlarda 79,4 yıldır. Kayseri’de yaklaşık 94 bin 414 yaşlı bulunmaktadır. Yaşlı nüfusun il genel nüfus oranı %7,3’dür ve yaşlı nüfusun %88’i şehir merkezinde yaşamaktadır” dedi.
Yaşam süresinin uzaması ve yaşlı nüfusun artması nedeniyle yaklaşık 6 milyona ulaşan Türkiye’de yaşlı nüfus için sadece 60 geriatri uzmanı bulunduğunu bildiren Yrd. Doç. Dr. Akın, yaşlı hastaları tanıyan, her semptomu yaşlılığın doğal bir sonucuymuş gibi algılamayan geriatri uzmanlarının sayısının artmasına ihtiyaç olduğunu kaydetti. 

Yrd. Doç. Dr. Akın, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Geriatri; 65 yaş ve üstü hastaların sağlık sorunları, hastalıkları, sosyal ve fonksiyonel yaşamları, yaşam kaliteleri, koruyucu hekimlik uygulamaları ile ilgilenen bilim dalıdır. Geriatri bilim dalının amacı yaşlının sağlığını korumak, hastalığını tedavi etmek, bağımsız olarak yaşamını sürdürmesine yardımcı olmak ve yaşam kalitesini yükseltmektir. Geriatri uzmanı olabilmek için 4 yıllık iç hastalıkları uzmanlık eğitimi üzerine, 3 yıllık geriatri yan dal eğitimi almak gerekmektedir. Geriatri, aynı zamanda, tüm bilgi, ilgi, uğraşı ve araştırmasının 65 yaş ve üstünde odaklandığı, bu nedenle deneyiminin de o ölçüde arttığı bir bilim dalıdır. Geriatri bilim dalı bünyesinde faaliyet gösteren geriatri polikliniklerine iç hastalıkları kapsamında olan hipertansiyon, şeker hastalığı gibi hastalıkların yanı sıra osteoporoz, idrar kaçırma, bunama (Alzheimer Hastalığı), depresyon, düşme problemleri olan, beslenme bozukluğu, yatak yaraları, çoklu ilaç kullanımı olanlar ve koruyucu hekimlik için bilgilenme amacında olanlar başvurabilirler. Geriatri polikliniğinde yaşlılara kapsamlı geriatrik değerlendirme yapılmaktadır. Bu değerlendirme sürecinde yaşlının fonksiyonelliği değerlendirilir, uyku problemleri ve idrar kaçırma gibi yaşlıda sık karşılaşılan sorunlar değerlendirilir, unutkanlığa yönelik mini-mental test, depresyona yönelik geriatrik depresyon testi, beslenmenin değerlendirilmesinde mini nütrisyonel değerlendirme testi ve son olarak da aldığı ilaçların sorgusu yapılır. Bir hastaya ayrılan süre ortalama 1 saat olmaktadır. Bu kadar kapsamlı bir inceleme birçok hastalığın daha belirti vermeden önce teşhis ve tedavisini mümkün kılar. Hangi belirtinin yaşlılığın doğal bir sonucu, hangisinin hastalığa bağlı olduğunu ortaya koyar. Bunun yanında geriatri gerek bizim üniversitemizdeki, gerekse başka üniversitelerdeki polikliniklerde sağlıklı yaşlılara koruyucu sağlık hizmetler de sunulmaktadır. Biz, Erciyes Üniversitesi’nde bu işin uzmanı olarak, geriatri polikliniğimizde primer koruma kapsamında; yaşlılara eylül, ekim ayında yıllık grip aşısını ve 65 yaş üzerinde tek doz zatüre aşısı ve tetanoz aşısını önermekteyiz. Sekonder korumada ise; osteoporoz taraması 65 yaş üzeri kadınlarda ve 70 yaş üzeri erkeklerde rutin olarak uygulanmaktadır. Kanser taraması yapıyoruz; kalınbağırsak kanseri taraması için 50 yaşından sonra kolonoskopi ya da 5 yılda bir rektosigmoidoskopi ya da yılda bir gaitada gizli kan taraması önermekteyiz. Meme kanseri taraması için 50 yaşın üzerindeki bayanlara 2 yılda bir mamografi önermekteyiz. 65-70 yaş arası kadınlarda rahim ağzı kanseri taraması da yapılmaktadır. 65-70 yaş arası sigara içmiş erkek hastalarımızda aort damarında genişleme var olup olmadığını değerlendirmek için, ultrason değerlendirilmesi önermekteyiz.”

Türkiye’de ilk geriatri bilim dalının 1980’li yıllarda İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde kurulduğunu, daha sonra burayı sırası ile Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakülteleri, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Akdeniz Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve en son olarak da Erciyes Üniversitesi’nin izlediğini söyleyen Yrd. Dr. Akın, Türkiye’de genelinde tıp fakültesi olan tüm üniversitelerde geriatri bilim dalının yaygınlaştırılması gerektiğini sözlerine ekledi.